Poznańska Kolej Metropolitalna odsłona grudzień 2019

To już kolejne nasze spotkanie na temat funkcjonowania Poznańskiej Kolei Metropolitalnej (PKM). Poprzednie także dotyczyły analizy częstości kursów na poszczególnych trasach. Szczególnie zastanawiamy się nad spełnieniem lub niespełnieniem hasła propagującego PKM jako ważny środek transportu aglomeracji poznańskiej. Tak to reklamowano przecież, zanim PKM została uruchomiona, tak nadal propagują to Koleje Wielkopolskie:

Poprzednie analizy pod tym względem wypadły krytycznie. A przecież naprawdę kolej powinna być promowana w naszej aglomeracji, gdyż od dekady Miasto osiągnęło maksymalnie możliwe nasycenie samochodami i czas najwyższy ten problem rozwiązać. Kolej, w tym PKM, to bardzo dobry środek, by wreszcie tak się stało.

Nasze poprzednie analizy wskazywały jednak nie na poprawę jakości działania PKM, lecz na degradację. Nie chodzi tu bynajmniej o przeoczenie, iż od swojego powstania PKM poszerzono o nowe trasy. Wspaniale! To jeden kierunek rozwoju PKM i „się dzieje”. Ale można spodziewać się także rozwoju rozumianego jako zwiększanie liczby kursów na dobę i zagęszczanie taktu, a już na pewno hasło o kursach co pół godziny (najbardziej mające trafiać do publiczności, by przekonać do jazdy koleją) MUSI naszym zdaniem mieć coraz lepsze potwierdzenie w praktyce.

A tu właśnie sprawa naszym zdaniem szwankuje. Porównanie rozkładów jazdy obowiązujących od czerwca, września i października 2019 wskazywała na niepokojący trend – degradacja okazywała się bardziej znacząca niż poprawa tych parametrów. O ile obsługa ze stacji Wschód czy Garbary (znów pominiemy oficjalny podział na stacje i przystanki) to prawie częstotliwość S-Bahn, o tyle w wielu innych miejscach jest co najmniej stagnacja jakości. A Dębiec (Luboń i pozostałe stacje na linii wolsztyńskiej) obsługiwane pociągami pod szyldem PKM to rzecz trudna do zaakceptowania pod względem liczby połączeń. Na szczęście Dębiec i Luboń obsługiwane są też innymi pociągami, bez etykiety PKM.

Z naszymi ocenami nie zgodził się Pan Marszałek Jankowski, sugerując coś w rodzaju „źle czytacie rozkłady jazdy”. Ponieważ nas nie przekonał, Radny Miasta Poznania Paweł Sowa (wiceprezes naszego stowarzyszenia) wystosował do Prezydenta Poznania interpelację w tej sprawie, w której podniósł niepokojące nas pogorszenie liczbowo-frekwencyjne.

Odpowiedź (konsultowana z Urzędem Marszałkowskim) wskazała, że nie jest źle. Przedstawiono w niej zestawienie częstości kursów na wybranych stacjach (podobnie jak nasze zestawienie) ograniczone do owych „godzin szczytu”. Przy okazji po raz pierwszy z wiarygodnego źródła poznaliśmy definicję tych godzin:

godziny szczytu obejmują  pory od 5.30 do 8.30 oraz od 14.30 do 17.30.

Nie podano dla której stacji należy rozpatrywać ruch pociągów w tych godzinach jako kursy szczytowe, ale możemy przyjąć, że dla Poznania Głównego.

Odpowiedź brzmi dość optymistycznie, my jednak stosujemy skutecznie (patrz historia działań stowarzyszenia…) zasadę „wierzymy, lecz sprawdzamy”. I tak zrobiliśmy tym razem.

Poprzednie nasze analizy wyposażyliśmy w bogaty materiał graficzny w postaci rożnych wykresów oraz zestawień tabelarycznych. Kto chciał, mógł z nich skorzystać, jednak zdajemy sobie sprawę, że po dwóch takich wykresach dalsza lektura i oglądanie grafik jest męczące. Trudno jednak było nie tworzyć takich zestawień jako dowodów naszych tez i wniosków.

Tym razem, skoro znamy definicję godzin szczytu, zaprezentujemy wyniki naszych analiz grudniowych zmian w rozkładzie jazdy (obowiązuje od 15 grudnia 2019) w sposób bardziej przyswajalny — właściwie będzie tylko jeden obrazek!

Oto mapka schematyczna pogrudniowego stanu sieci PKM; na mapce zaznaczyliśmy tylko te stacje, dla których nasza analiza ma zastosowanie, gdyż na niektórych stacjach nie zatrzymują się wszystkie pociągi kursujące na „linii PKM” w ciągu doby.

Analizowane linie PKM, stan od 15 grudnia 2019

Do analizy wzięliśmy tylko kursy odbywające się w podanych godzinach szczytu. Oto legenda do wykresu – dla poszczególnych kolejnych rozkładów jazdy (czerwiec, wrzesień, październik i grudzień) zebraliśmy:

• liczbę kursów na stacji w ciągu doby,
• liczbę kursów PKM na stacji W GODZINACH SZCZYTU
• liczbę kursów, pomiędzy którymi W GODZINACH SZCZYTU odstęp między kolejnymi pociągami wynosi nie więcej niż pół godziny.

Legenda do zestawienia graficznego kursowania PKM w godzinach szczytu

A oto nasze zestawienie graficzne dla tych stacji, które istniały przed 15 grudnia 2019:

To przeglądowe zestawienie rozbijemy na poszczególne linie PKM. Posłużymy się czysto matematyczną statystyką (taką,  która mówi, ze na spacerze z psem mamy średnio po trzy nogi) mimo wad tego sposobu przedstawiania danych.

I tak:

• Wykres dla stacji Poznań Garbary obowiązuje także dla stacji Poznań Wschód – jak widać, sytuacja jest wprost rewelacyjna, 57 kursów na dobę daje (przy założeniu, że kursy PKM nie muszą być oferowane przez całą dobę, wystarczy między godzinami 4.00 a 23.00) średnio 3 kursy na godzinę  (kurs co 20 minut). W godzinach szczytu mamy łącznie 24 kursy, z których aż 22 spełniają hasło „co pół godziny”. Na tych dwóch stacjach mamy stan nieomal odpowiadający potrzebom S-Bahn… Oznacza to między innymi, że już teraz obie stacje mogą pełnić rolę „zasilania” potokami pasażerskim komunikacji miejskiej. Niestety, Poznań Wschód jest zmarnowanym potencjałem, a sprawa doprowadzenia tam linii tramwajowej ślimaczy się w trudny do zaakceptowania sposób.
• Wykres dla stacji Poznań Karolin obowiązuje zasadniczo na takim odcinku sieci PKM (rozpatrywano tylko stacje w granicach aglomeracji):
  23 kursy na dobę daje (przy założeniu jak poprzednio) średnio 1,2 kursu na godzinę (kurs co 50 minut). W godzinach szczytu mamy łącznie 10 kursów, z których tylko 5 (połowa) spełnia hasło „co pół godziny”.
• Wykres dla stacji Poznań Antoninek obowiązuje zasadniczo na takim odcinku sieci PKM:
  22 kursy na dobę daje średnio 1,16 kursu na godzinę (kurs co 52 minuty). W godzinach szczytu mamy łącznie 10 kursów, z których tylko 3 spełniają hasło „co pół godziny”.
• Wykres dla stacji Poznań Dębiec obowiązuje zasadniczo na takim odcinku sieci PKM:
  16 kursów na dobę daje średnio 0,84 kursu na godzinę (kurs co 1 h 11 min). W godzinach szczytu mamy łącznie 16 kursów, z których ŻADEN nie spełnia hasła „co pół godziny”.
• Wykres dla stacji Poznań Starołęka obowiązuje zasadniczo na takim odcinku sieci PKM:
  
  26 kursów na dobę daje średnio 1,37 kursu na godzinę (kurs co 44 minuty). W godzinach szczytu mamy łącznie tylko 9 kursów (mały odsetek w porównaniu z innymi stacjami), z których 6 spełnia hasło „co pół godziny”.
• Wykres dla stacji Poznań Górczyn obowiązuje zasadniczo na takim odcinku sieci PKM:
  25 kursów na dobę daje średnio 1,3 kursu na godzinę (kurs co 46 minut). W godzinach szczytu mamy łącznie 10 kursów, z których tylko 5 spełnia hasło „co pół godziny”.

Stacje na trasach nowo uruchomionych

Te nowe trasy pojawiły się dopiero z grudniowym rozkładem jazdy, nie ma zatem z czym porównać częstotliwości kursów. Przedstawimy je zatem „as is” i potraktujemy jako materiał do przyszłych porównań.

• Wykres dla stacji Poznań Strzeszyn obowiązuje zasadniczo na takim odcinku sieci PKM:
  17 kursów na dobę daje średnio 0,9 kursu na godzinę (kurs co 1 h 7 min). W godzinach szczytu mamy łącznie 5 kursów, z których tylko 1 spełnia hasło „co pół godziny”.
• Wykres dla stacji Kobylnica obowiązuje zasadniczo na takim odcinku sieci PKM:
  26 kursów na dobę daje średnio 1,37 kursu na godzinę (kurs co 44 minuty). W godzinach szczytu mamy łącznie 10 kursów, z których 6 spełnia hasło „co pół godziny”.

Wnioski

O ile czytamy poprawnie rozkłady jazdy, stan spełnienia hasła „w godzinach szczytu pociąg PKM nawet co pół godziny” jest nienajlepszy. Chlubnymi wyjątkami są stacje Poznań Garbary i Wschód, co wynika z ich zbiorczej roli dla trzech linii PKM. Dobre choć tyle.

Nadal do poznańskiego S-Bahnu temu przedsięwzięciu jest daleko. Tymczasem Miasto Poznań stara się promować transport zbiorowy.

Do pobrania:
Interpelacja radnego Miasta Poznania Pawła Sowy w sprawie PKM
Odpowiedź na interpelację i załącznik do odpowiedzi