O co naprawdę chodzi z „płaceniem kartą za bilety ZTM”

1. 

Poznańska Elektroniczna Karta Aglomeracyjna [PEKA] została wdrożona już ponad sześć lat temu a zaprojektowana ponad 10 lat temu. Warto o tym pamiętać sugerując, że „już wówczas wszystkie urządzenia powinny zapewniać możliwość wnoszenia płatności kartą zbliżeniową”.

Również biletomaty mobilne znajdujące się w części pojazdów pojawiły się, gdy technologia NFC dopiero się rozwijała. Co więcej: zarówno system PEKA, jak i biletomaty znajdujące się w niektórych pojazdach zostały zrealizowane w ramach projektów współfinansowanych ze środków unijnych. Jednym z warunków przyznania dofinansowania jest zapewnienie pełnej funkcjonalności systemu i urządzeń przez pięć lat od wypłaty ostatniej transzy dotacji, [która to wypłata] następuje jakiś czas po zakończeniu realizacji rzeczowej.

Tzw. „okres trwałości projektów” kończy się dopiero teraz. To powinno wyjaśnić, dlaczego pewnych działań [wokół PEKA] nie można było wykonać rok czy dwa lata temu.

2.

Obecna taryfa to de facto trzy odrębne funkcjonalnie obszary dostosowane do potrzeb pasażerów.

• Dla osób korzystających regularnie z komunikacji publicznej przeznaczone są bilety długookresowe zapisywane na karcie PEKA.
• Dla osób, które korzystają z przejazdów autobusami i tramwajami nieco rzadziej, jednak w miarę regularnie, przeznaczone są bilety przystankowe opłacane tPortmonetką, także z użyciem karty PEKA.
• Dla pozostałych osób, korzystających sporadycznie, np. dla przyjeżdżających na jeden dzień czy na weekend, mamy w ofercie bilety czasowe (15’, 45’, 90’) oraz krótkookresowe (weekendowe).

Rozmawiając o rozwoju systemu dystrybucji biletów warto o tym pamiętać.

3.

Podejmując temat rozwoju systemu PEKA w pierwszej kolejności wzięliśmy pod uwagę potrzeby „stałych klientów”, czyli użytkowników biletów okresowych. Zgłaszane do nas postulaty dotyczą po pierwsze braku zrozumienia dla konieczności wykonywania tzw. „transferu e-biletu” (niestety – jest on konieczny, dopóki nośnikiem biletu jest [fizyczna] karta; jak inaczej po zakupieniu miałby zostać na niej zapisany?) oraz potrzeby przeniesienia biletu do aplikacji mobilnej.

My jednak chcemy pójść o krok dalej. Zakładając, że bilet okresowy byłby zapisany już nie w pamięci karty lecz w „chmurze danych”, pojawia się pytanie: po co [zatem] jakikolwiek nośnik? Przecież wystarczy, aby pasażer podczas kontroli potwierdził swoją tożsamość jako użytkownika biletu okresowego. Stąd nasza decyzja o niepodejmowaniu tematu dedykowanych aplikacji [i skupieniu się na innych ulepszeniach systemu opłat].

4.

Na drugim miejscu mamy taryfę przystankową i tPortmonetkę. Oczywiste jest, że czasy kart przedpłaconych już minęły i każdy chciałby, aby system działał mniej więcej tak:

• wsiadając loguję się dowolną kartą płatniczą (w tym także telefonem z NFC, w którym mam ją podpiętą czy to poprzez Google/Apple Pay, czy przez aplikację banku),
• wysiadając dokonuję wylogowania i operator pobiera opłatę w wysokości odpowiadającej długości podróży oraz pilnuje określonego w taryfie dobowego limitu wartości.

Problem w tym, że rodzi to konieczność wymiany wszystkich urządzeń zwanych potocznie „pekownikami”, znajdujących się we wszystkich drzwiach (czasem po dwa na drzwi) w pojazdach obsługujących linie ZTM. Nikomu chyba nie muszę tłumaczyć, że wobec poważnego ubytku przychodów ze sprzedaży biletów nie jesteśmy w stanie podjąć tego tematu [masowej wymiany kasowników PEKA] w najbliższym czasie. Może uda się to za parę lat przy wsparciu środków UE.

5.

Zostają bilet czasowe i krótkookresowe. Z poziomu telefonu są już dziś dostępne w kilku aplikacjach (mPay, moBILET, GoPay, Skycash, jakdojade.pl [uzupełnienie IdP: także w niektórych bankach przez ich natywne aplikacje]), co powoduje brak konieczności wydatkowania środków publicznych na opracowanie własnej aplikacji [do biletów czasowych, czyli odpowiedników papierowych]. [Automaty biletowe] nie są natomiast dostępne we wszystkich pojazdach i to nie tylko chcielibyśmy, ale faktycznie możemy zmienić.

Podsumowując: to co planujemy na lata 2021-2022 i na co mamy przyjęte w planie finansowym środki obejmuje:

• przebudowę architektury technicznej sytemu PEKA, tak żeby umożliwić dostęp do informacji o zakupionych biletach w trybie online [uzupełnienie IdP: system PEKA działa off-line, to znaczy wymiana informacji między serwerem systemu a kasownikami w pojeździe występuje rzadko, gdyż wiąże się z koniecznością dojechania pojazdu do stacji wymiany informacji; niesie to także inne złe konsekwencje niż opisane tutaj niedogodności użytkowników systemu PEKA];
• zakup nowych sprawdzarek kontrolerskich, pozwalających na weryfikację ważności zakupionych w ten sposób biletów;
• oraz uzupełnienie (!) obecnego systemu dystrybucji biletów czasowych o możliwość opłacenia przejazdu w każdym pojeździe za pomocą karty płatniczej.