Nie ma co tłumaczyć, że każde działanie zachęcające do używania w Poznaniu komunikacji zbiorowej zamiast samochodu – jest dobre. Lub skromniej: powinno być warte rozważenia.
Naszym zdaniem wciąż „marketing” miejski w zakresie propagowania takich podróży jest za mało rozwinięty. Z drugiej strony nie chcemy, by powstało wrażenie przesadnego przywiązywania przez nas wagi do szczegółów. Choć każde „lekarstwo” działa tylko na pewną grupę pacjentów, to jednak działa.
W tym przeświadczeniu proponujemy rozważenie wzbogacenia komunikacji między ZTM a potencjalnymi pasażerami. W szczególności pasażerami nieznającymi Poznania i naszej sieci zbiorkomu. I o tym będzie ten artykuł.
Od razu zaznaczmy: nie może powstać sytuacja, w której głośnik w tramwaju lub autobusie nieznośnie coś ciągle „gada”. Niemniej odważamy się zaproponować wzbogacenie repertuaru zapowiedzi głosowych o naszym zdaniem brakujące, a przydatne pasażerom. Nawet gdy w konkretnej podróży nie mają potrzeby skorzystania z podpowiedzi jakie usłyszą (a które zaraz opiszemy), jednak informacje te zapadną w pamięć i przy planowaniu której kolejnej podróży zadziałają – przypomnimy sobie, że nieraz słyszeliśmy o możliwościach przesiadek lub dojazdu do ważnych obiektów publicznych. Zresztą przekazywanie różnych komunikatów czy „reklam społecznych” oprócz zapowiedzi przystanków istnieje w poznańskiej sieci ZTM od dawna. Zapewne znajdzie się miejsce także na takie, jakie proponujemy.
Drugie zastrzeżenie: artykuł powstał bez jakiejkolwiek konsultacji z ZTM w zakresie kluczowego pytania „czy to się da zrobić?”. Uważamy, że to nie nasza sprawa i skoro udało się wiele innych rzeczy, nie ma powodu nie proponować także naszych komunikatów. Lud proponuje, „czynniki odnośne” rozwiązują…
Trzecie: opisane propozycje dotyczą między innymi krzyżowania się różnych linii i powstałych możliwości przesiadek. Takich punktów jest co najmniej kilkadziesiąt (może i więcej) i podawanie komunikatów o przesiadkach w każdym takim miejscu byłoby pobawione sensu, wręcz niemądre. Sens ma tylko przekazywanie informacji o przesiadkach między tramwajem a autobusem (oraz innymi środkami komunikacji zbiorowej, może z wyłączeniem taksówek…), a i to tylko w wybranych przypadkach. Wybranych arbitralnie, ale na podstawie własnych doświadczeń i obserwacji takich systemów komunikacji w innych miastach, w tym za granicą. Wszystko to zresztą jest tylko zachętą do dyskusji.
Czwarta uwaga: niektóre z przedstawionych propozycji są możliwe do zastosowania w wielu punktach sieci, niektóre choć mają podobne zastosowanie, będą wymagały podobnego, lecz odrębnego tekstu dla różnych przystanków. Wyjaśni się w dalszym ciągu.
Ostatnie zastrzeżenie: opiszemy tu komunikaty głosowe, jednak znaczna część tych propozycji (może nawet wszystkie) nadaje się także do wyświetlania na ekranach we wnętrzu pojazdów.
Informacja o innych środkach komunikacji
Propozycja 1: Informacja o możliwości dojechania na lotnisko w liniach mających wspólne przystanki z linią 159
Zasadniczo dotyczy to przystanków: Poznań Główny, Rondo Kaponiera, Bałtyk i Bukowska. Z Kaponierą jest pewien kłopot, bo ten rozległy wielopoziomowy węzeł nie jest zbyt wygodny do przesiadki i może tu akurat taka informacja – zachęta do przesiadania na 159 nie jest potrzebna. Chyba o wiele sensowniejsze jest przesiadanie na Bałtyku.
W dalszych propozycjach także będziemy zwracali uwagę na informowanie pasażerów o przesiadkach przede wszystkim przed tymi przystankami wspólnymi, w których proces przesiadania jest najłatwiejszy, choć w na innych przystankach wspólnego przebiegu tras jest teoretycznie także możliwy. A do rozległości Kaponiery za chwilę wrócimy.
Propozycja komunikatu (jak każda, jest to TYLKO propozycja do rozważenia):
„Możliwy dojazd do portu lotniczego Poznań Ławica autobusem linii 159”
Propozycja 2: Informacja o możliwości przesiadki na kolej
Zdajemy sobie sprawę, że w tej dziedzinie „krok marketingowy” został uczyniony kilka lat temu: wszystkim przystankom ZTM łączącym się z przystankami/stacjami (nie rozróżniajmy tego chwilowo) kolejowymi dodano człon „PKM”. My idziemy dalej i oczywiście proponujemy komunikat głosowy na ten temat:
„Możliwa przesiadka na pociągi linii PKM4 i inne pociągi regionalne”
Zapowiedź może być też uzupełniona wymienieniem tych kierunków:
„…regionalne w kierunku Warszawy, Bydgoszczy i Wągrowca”.
Wydaje się, że nazwa zespołu przystanków „Poznań Główny” sama się tłumaczy i nie wymaga dodatku o „możliwości przesiadki na pociągi”. Przynajmniej w języku polskim, w wersji angielskiej chętnie usłyszelibyśmy zmianę na (na przykład)
„Poznań Główny RAILWAY station” lub „[…] railway main station”
(zwrot „mejn stejszn” stał się już pewną lokalną ciekawostką, niechby więc został).
Propozycja 3: Komunikaty w autobusach linii „dojazdowych”
Chodzi o linie autobusowe dojeżdżające do końcówek linii tramwajowych. Takich linii jest dużo, są wśród nich także podmiejskie (numerowane powyżej setki). Oczywiście mamy na myśli dojazd do tramwaju od strony zewnętrznej Poznania, a nie w kierunkach od centrum ku peryferiom.
Propozycja komunikatu (przykład fikcyjny):
„Możliwe kontynuowanie podróży tramwajem w kierunkach: Centrum, Winogrady, Łazarz, Franowo i Dworzec Główny”
Oczywiście można rozważać także informację odwrotną, podawaną w tramwajach po słowach „przystanek końcowy”: np.
„Możliwość przesiadki na linie autobusowe”.
Jeszcze dalej – wzorem powyższego przykładu o tramwajach można by dodać także zindywidualizowane dla poszczególnych węzłów przesiadkowych uzupełnienia w rodzaju
„[…] na linie autobusowe w kierunkach XXX, YYY,…”.
Ponieważ w poznańskiej sieci zbiorkomu różne linie autobusowe spotykają się z liniami tramwajowymi „po raz pierwszy” w rozmaitych sytuacjach, komunikaty i miejsce ich emisji w konkretnej linii muszą być dobrze przemyślane.
Na przykład 157 po raz pierwszy spotyka przystanek linii tramwajowych dojeżdżających na Miłostowo (w chwili pisania tego artykułu była to wyłącznie linia 6) już na pętli „Miłostowo”. Jednak przesiadka tam nie jest wcale wygodna (bierzemy pod uwagę pasażerów, którym przesiadanie przychodzi najtrudniej). Może więc lepiej nadać taki komunikat dopiero przed przystankiem „Mogileńska” (dla linii 157 jest to akurat końcowy, ale nie to jest ważne), gdzie przesiadanie nie wymaga pokonywania schodów?
Na którym przystanku lepiej zachęcić do przesiadki?
Z kolei tramwaj na Naramowice po raz pierwszy spotyka się z liniami autobusowymi wcale nie na swoim końcowym, ale dopiero na przystanku „Os. Łokietka” lub „Naramowice”.
Niektóre „pierwsze spotkania” autobusu z obszaru peryferyjnego z linią tramwajową nie są proste
Zatem, jak pokazuje ilustracja, dla sytuacji dojazdu do TnN:
w autobusie linii 169 taki komunikat można nadać przez przystankiem „Os. Łokietka”,
w autobusie linii 167 lub 911 taki komunikat można nadać przez przystankiem „Naramowice”,
… a dla linii 146 można wybrać komunikat przed „Os. Łokietka”, przed „Naramowice” lub… przed obydwoma tymi przystankami.
Inne sytuacje przesiadkowe
Przy oglądaniu mapy sieci ZTM przychodzą na myśl także inne sytuacje, w których warto podpowiedzieć możliwości przesiadki. Na przykład przystanek „Hetmańska Wiadukt” – występuje na nim „nieoczywiste” skrzyżowanie linii tramwajowych (na górze) z linią autobusową 603 prowadzącą do węzła Garbary PKM (na dole, przystanek nie jest widoczny z tramwaju, jeżeli kto nie wie o jego istnieniu).
Przykład „nieoczywistego” przystanku z przesiadką
Pomińmy tu dyskusję czy taka trasa jest komukolwiek potrzebna; w każdym razie przez Garbary przejeżdża kilkadziesiąt pociągów różnych linii PKM na dobę, a sama stacja jest wygodniejsza dla podróżnych niż Poznań Główny z jego złożonym układem komunikacyjnym.
Być może takich lub bardziej istotnych „nieoczywistych” przystanków przesiadkowych jest więcej i warto o nich informować.
Sprawa węzła „Rondo Kaponiera”
Cóż jeszcze można napisać o Kaponierze?… Można zaproponować głosowe informowanie pasażerów wysiadających na górnych przystankach o istnieniu przystanków dolnych i vice versa.
Jest to o tyle istotne, że na dolnych przystankach mamy linie „aż” Poznańskiego Szybkiego Tramwaju, czyli linie szybkie i prowadzące sprawnie do Uniwersytetu i miejskich „sypialni”. Sprawnie oczywiście do chwili wypadku – mści się zaniechany wyjazd w ulicę Trójpole…
Wracając do sedna – dla przybyszów spoza Poznania istnienie dolnych przystanków i fakt krzyżowania się tu z liniami PST nie są wcale oczywiste i uważamy, że warto je „promować”.
Propozycje komunikatów:
„Przystanki Poznańskiego Szybkiego Tramwaju znajdują się na dolnym poziomie”
oraz dla przystanków dolnych (PST):
„Przystanki tramwajowe i autobusowe znajdują się na górnym poziomie”
Właściwie ten pomysł dotyczy w równym stopniu węzła Most Teatralny. Wówczas jeszcze warto dodać na przystankach naziemnych tablice informacyjne kierujące ku zejściu do dolnego przystanku, bo droga tamże nie jest wcale oczywista. Wspomina się o przebudowie tego węzła, więc…
Choć oczywiście do przebudowy lepiej z tymi tablicami nie czekać. Ich zainstalowanie stanowi nasz samoistny postulat, niezależnie od komunikatów głosowych.
Strefy taryfowe
Proponujemy komunikaty na ostatnim przystanku przed wjazdem do kolejnej (B, C lub D) strefy taryfowej:
„Początek strefy taryfowej B — sprawdź czy masz właściwy bilet”
Objazdy awaryjne
Trochę trudny (dla ZTM) temat, bo przecież decyzje o awaryjnych objazdach zapadają ad hoc w głowach dyspozytorów. Czy jednak w przypadku nieco dłużej trwających objazdów (na przykład dwie niedawne sytuacje naprawy szyn lub torowiska w okolicach Mostu Dworcowego) nie dałoby się „centralnie” wprowadzić do pojazdów komunikatów o kilku kluczowych przystankach trasy objazdowej? Spodziewamy się trudności, jasne, ale z drugiej strony — tego rodzaju „niemożności” powinny być łatwe do pokonania w epoce tak daleko rozwiniętej informatyki, informatyzacji i teleinformatyki. Przecież zwykle w podobnej sytuacji jakiś komunikat (medialny i na witrynie ZTM) powstaje, „ktoś” siada nad problemem i opisuje go dla mediów, przetwarza, zamieszcza w internecie. Czy do tego procesu „obróbki” sytuacji awaryjnej nie można zaangażować umownego informatyka (może „oficera informacyjnego”)?
Ten sam postulat dotyczy również wprowadzenia odpowiednich napisów o kluczowych przystankach trasy objazdu na tablicach przystankowych. Tu zdajemy sobie sprawę, że dla dłuższych przekazów nie jest to najbardziej czytelne medium, bo jedynym miejscem do komunikatów jest dolny wiersz, coś w rodzaju „paska” znanego z telewizyjnych programów informacyjnych. W przeciwieństwie do ekranu TV, ruchome napisy na tablicach przystankowych czyta się dość trudno, zwłaszcza gdy treść napisu jest długa. Ale póki nie doczekamy się tablic na przystankach na zasadzie „elektronicznego papieru” czy podobnego nośnika, niczym innym na przystankach nie dysponujemy poza tymi tablicami świetlnymi z mozaiką święcących kropek.
Jeśli wykonujący kurs tramwaj lub autobus zatrzyma się na minimum 5 minut, prowadzący pojazd – w zależności od powodu przestoju – będzie mógł rozesłać na wszystkie tablice znajdujące się na trasie danej linii informację o powodzie przestoju: „Wstrzymanie ruchu” lub „Korki uliczne”.
A zatem jest możliwość wysyłania „z trasy” pewnych komunikatów po zaistnieniu konkretnej sytuacji. W gruncie rzeczy nie postulujemy niczego jakościowo innego.
Oczywiście wszystko może polegać między innymi na kłopotach z offlajnowością teleinformatyki systemu PEKA czy innego elementu. Mimo to podsuwamy ten kierunek rozwoju informacji zbiorkomowej.
Organizowaniem regionalnych podróży kolejowych zajmuje się województwo (samorządowe), w województwie wielkopolskim tą dziedziną od dawna kieruje p. Marszałek Wojciech Jankowiak. Ostatnio w „przestrzeni medialnej” krążyły pojedyncze wypowiedzi pana Marszałka, wczoraj (30 października 2024) red. Dariusz Milejczak przeprowadził z Nim 10-minutową rozmowę na kilka tematów.
W piątek 20 września odbyło się posiedzenia Komisji Transportu rady Miasta Poznania, która poprosiła Zarząd Transportu Miejskiego o „pokazanie zawartości szuflad z projektami tramwajowymi”, jak to żartobliwie określono.
Kilka miesięcy temu ukończone zostały prace nad Programem Funkcjonalno-Użytkowym (PFU) dla II etapu Tramwaju na Naramowice. W udostępnionym przez PIM PFU można znaleźć kilka niepokojących rzeczy. Nasza propozycja jest wolna od tych wad, nie wnosząc „szkody”.
